programmatekst (Nederlands)

Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze – Joseph Haydn

Belinfante Quartet & Jordi Cárdenas

De Paastijd is een tijd van bezinning en een frisse start. Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze van Joseph Haydn bevatten alle elementen waarna we bij deze wisseling van de seizoen op zoek zijn – en dit jaar des te meer. De muzikale ruimte om de blik op onszelf te richten steekt scherp af tegen de directheid van de pure menselijke emoties. Het volledige stuk omvat 7 langzame delen in sonatevorm, elk corresponderend met een van de zeven woorden, plus een introductie en een muzikale vertolking van de aardbeving die volgt op de kruisiging.

Alle zeven ‘woorden’ worden gespeeld in een meditatief tempo en geven aanleiding tot een zekere zoektocht naar zelfinzicht, zonder dat Haydns vertrouwde gevoel voor humor en de voldoening die voortkomt uit zijn muziek op de achtergrond raken.

De religieuze omstandigheid van dit stuk blijft belangrijk, hoewel die meeverandert met de 21e-eeuwse luisteraar. De context van Christus die zijn kruis draagt is onmiskenbaar, maar de kracht van de muziek is dat haar abstracte betekenis de luisteraar de ruimte laat om het stuk ook zonder de religieuze overtuiging op hem/haar in te laten werken.

Jordi Cárdenas: ‘De eerste visuele interpretaties die ik heb gemaakt geven weer wat ik begreep van de muziek toen ik die voor het eerst hoorde, zoals moederschap, eenzaamheid, oordeel. Een spirituele dimensie – een meditatieve ‘state of mind’, of wellicht een staat van zijn. Ik kende zelfs de titel van het stuk niet, dus het was erg indrukwekkend te realiseren hoezeer mijn interpretaties bleken te passen bij waar de muziek voor staat.’

Ook al worden normaliter de Mattheüs- en Johannespassies in de aanloop naar Pasen uitgevoerd, ook Haydn schreef zijn versie voor Goede Vrijdag. We hebben die gekozen voor haar nadruk op menselijke emoties. Haydns onvolprezen muziek is een directe brug tussen ons en onze diepste emoties als sterfelijke luisteraars.

In plaats van expliciet het verhaal van Jezus Christus te presenteren, streven we ernaar een abstractere maar tegelijkertijd intiemere versie te laten zien – inderdaad een versie zonder woorden! -, toegankelijk voor iedereen die de emoties van de muziek heeft meegemaakt. Zo herscheppen we dit universele verhaal van lijden, verlies, nalatenschap, en afscheid.

Dit is het verhaal van Christus, van een reizend schaduwfiguur, van u en ons, ieder een eigen kruis op de schouders dragend.

Olivia Scheepers, april 2021